UBOGA ÓSEMKA
Jako przeciwieństwo bogactwa
i władzy państw uprzemysłowionych G8, brytyjska organizacja Christian Aid
opisała 8 państw biednych i bardzo zadłużonych - P8 (Poor 8).
Jamajka
Jest tu mniejsze ubóstwo,
niż w innych krajach P8. Stopa życiowa jest niewiele niższa, niż w Rosji.
Uważa się, że Jamajka jest zbyt zamożna, aby zakwalifikować ją do redukcji
zadłużenia. Ale statystyka ukrywa przepaść dzielącą bogatych od biednych.
1/3 mieszkańców żyje w skrajnej nędzy. Trudności gospodarcze, nierówność
i napięcia polityczne powodują, że Kingston - stolica kraju - ma jeden
z najwyższych wskaźników przemocy na świecie.
W latach 90-tych wydatki
na cele zdrowotne w procentach Produktu Krajowego Brutto (PKB) spadły,
a należne odsetki wzrosły. Prawie 50% wydatków rządowych wiąże się z odsetkami,
a suma ta jest dwukrotnie większa, niż wydatki na edukację i ochronę zdrowia.
Rokowania między Jamajką a wierzycielami utkwiły w martwym punkcie.
Boliwia
We wrześniu 97 Boliwię
zakwalifikowano jako drugi kraj do redukcji zadłużenia w ramach Inicjatywy
HIPC (Wysoko Zadłużone Kraje Ubogie) - odsetki obniżono z 56 na "tylko"
36 dolarów na osobę rocznie. Wydatki państwa na edukację i ochronę zdrowia
przez ostatnie dziesięciolecie drastycznie obcinano, spełniając żądania
międzynarodowych wierzycieli. Obecnie na jedno dziecko wydaje się o 40%
mniej, niż 20 lat temu, a naprawienie szkód będzie trwać całe pokolenia.
Milion dzieci w ogóle się nie uczy. Na wsi 1/3 dzieci kończy naukę po piątej
klasie, a połowa wszystkich dziewcząt nie chodzi do szkoły.
Z powodu złej sytuacji
gospodarczej wiele osób zaczyna się zajmować uprawą koki - surowca do produkcji
kokainy. Według oficjalnych statystyk z r. 1989 ponad pół miliona Boliwijczyków
ma udział w produkcji kokainy lub w produkcji, przetwarzaniu i eksporcie
koki - rośliny z której wytwarza się kokainę. Ci ludzie tworzą szacunkowo
dalszych 300 tys. miejsc pracy. Tak więc ok. 40% z dwóch milionów zdolnych
do pracy Boliwijczyków utrzymuje się z handlu narkotykami, który stale
rośnie. Eksport kokainy stał się najważniejszym źródłem dochodów na spłatę
długów.
Nikaragua
Na każdym obywatelu
tego kraju ciąży dług w wys. 1350 dolarów - równowartość 4 lat pracy. W
ciągu 7 lat Nikaragua przesunęła się z 90. na 127. miejsce we wskaźniku
rozwoju osoby ludzkiej. Prezydent kraju stwierdził, iż nie jest sprawiedliwe,
że kraj musi wydać do 50% dochodów z eksportu na odsetki. Redukcja długów
dla Nikaragui w związku z programem HIPC jest uwarunkowana zakończeniem
6-letniego programu MFW, który zaczął się w 1998 r. Został on skrytykowany
przez ONZ, która twierdzi, że należy stworzyć lepszy program uwzględniający
wydatki na zdrowie i edukację, które są podstawą osiągnięcia długofalowego
rozwoju społecznego.
Bangladesz
Od ogłoszenia niepodległości
w 1971 r. znacząco zwiększyła się tu średnia wieku, możliwości edukacji
dla kobiet i zmniejszył się analfabetyzm. Ale jest to nadal kraj niezwykle
ubogi. Wydatki na cele zdrowotne i na edukację są podobne jak w Afryce.
Kraj ma najniższy poziom zadłużenia ze wszystkich krajów P8, nie może więc
liczyć na jego redukcję w ramach inicjatywy HIPC. Ale wydatki na odsetki
są dwukrotnie wyższe, niż na ochronę zdrowia. W szalonym eksperymencie,
mającym na celu zdobycie dewiz i zwiększenie eksportu, Bangladesz został
zmuszony do podjęcia projektu popieranego przez Bank Światowy. Przez 10
lat 100 tys. ha wybrzeża zamieniono na fermy krewetek. Owoce morza stały
się trzecią pozycją eksportową tego kraju. Eksport krewetek do Europy jest
rentowny, ale zyski nie przeniosły się na lokalnych rolników. Zasolona
ziemia leży odłogiem. Po pięciu latach wyczerpały się możliwości produkcji
krewetek, a ziemia na tym miejscu nie chce już rodzić ryżu.
Tanzania
Joice urodziło się 14.08.1997
w szpitalu Mawala w niewielkiej wiosce w Tanzanii. Leżała w ramionach swej
mamy i była dla niej symbolem nowej nadziei. Ale Joice obciąża 250 dolarów
zadłużenia zagranicznego na głowę, a roczne zarobki przeciętnego mieszkańca
Tanzanii są o połowę mniejsze. Jej mama mówi: "Nie wiem, czy Joice dożyje
dojrzałości". Jej pesymizm jest uzasadniony. Joice ma 14 razy mniejszą
szansę przeżycia, niż dziecko brytyjskie. Co roku ponad 250 tys. dzieci
umiera w Tanzanii przed 5. rokiem życia, najczęściej z powodu uleczalnych
chorób. Pod naciskiem międzynarodowych instytucji finansowych Tanzania
z braku własnych środków wprowadza opłaty w ośrodkach zdrowia i szkołach.
Jest to wielki ciężar dla biednych rodzin, żyjących z dnia na dzień. Mieszkańcy
Tanzanii są wciągnięci w spiralę ubóstwa. Często muszą sprzedawać swoje
zwierzęta, by opłacić podstawową opiekę medyczną.
Malawi
Przez 30 lat Zachód
wspierał brutalnego i niekompetentnego dyktatora Hastingsa Bandę. Wraz
z zakończeniem zimnej wojny Zachód zezwolił na wybory i Banda został obalony.
Pod rządami Bandy Malawi stała się piątym najbiedniejszym krajem świata.
Odsetek dzieci niedożywionych był wyjątkowo wysoki, a odsetek osób chorych
na AIDS był jednym z najwyższych w Afryce. Większość obywateli Malawi to
rolnicy, a w kraju brakuje ziemi. Jedyna nadzieja na rozwój to stworzenie
nowych miejsc pracy poza rolnictwem, a do tego potrzebna jest edukacja.
Szkoły podstawowe w Malawi są najgorzej wyposażone w całej Afryce. Malawi
wydaje więcej na spłatę odsetek, niż na ochronę zdrowia i edukację łączne.
Jednak według Banku Światowego redukcja zadłużenia dla Malawi nie jest
potrzebna.
Mozambik
W latach 80-tych RPA
prowadziła wojnę z Mozambikiem. Jeden z dłuższych i ostrzejszych konfliktów
w Afryce pochłonął ponad milion istnień ludzkich, a 5 mln musiało opuścić
swe domy. Mozambik jest najbiedniejszym krajem na świecie. Usiłuje odbudować
drogi, sklepy, szkoły i fabryki. Ale wierzyciele żądają ok. 100 mln dolarów
rocznie w ramach spłaty odsetek. Redukcja zadłużenia w ramach inicjatywy
HIPC dotyczy tylko tych długów, których kraj i tak nie spłacał, więc wysokość
spłat nie uległa zmianie. Wprowadzenie powszechnej szkoły podstawowej z
braku środków zostało odsunięte do r. 2010.
Etiopia
Kraj nadal leczy rany
po 30 latach wojny i głodu. Etiopia musi skierować wszystkie swe możliwości
na odbudowę. Według Banku Światowego w latach 1994-96 Etiopia miała najwyższy
wskaźnik spłaty odsetek na świecie - 47% wszystkich przychodów z eksportu
pochłaniały odsetki i spłata długów. W efekcie wydatki na ochronę zdrowia
i edukację są najniższe spośród krajów P8. Tylko 20% dzieci rozpoczyna
naukę w szkole, a tylko 25% mieszkańców ma dostęp do zdrowej wody pitnej
- najniższy wskaźnik na świecie.
Etiopia miała uzyskać
redukcję zadłużenia w zw. z programem HIPC w 1997 r., ale znalazła się
na linii sporu między MFW a Bankiem Światowym. Bank chwalił fakt, że rząd
priorytetowo traktował potrzeby ekonomiczne wiejskiej większości. Lecz
MFW opóźnił redukcję długów i żąda szybszej prywatyzacji oraz reformy w
sektorze finansów.
Tłumaczył Adam Gosiewski
|
