PALĄCA POTRZEBA REDUKCJI DŁUGÓW
Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy ogłosiły nowy plan redukcji zadłużenia krajów najbiedniejszych o wartości 23 miliardów dolarów. Kolejne sukcesy światowej Kampanii Jubileusz 2000.
Kolejne sukcesy odnosi światowa Kampania Jubileusz 2000, mająca na celu uzyskanie redukcji zadłużenia zagranicznego najbiedniejszych krajów. Na szczycie krajów G7 w Kolonii w czerwcu br., gdzie uchwalono redukcję w wys. 45 mld dolarów, nastąpił istotny przełom. Działacze Kampanii uznali jednak, że jest to tylko pierwszy krok we właściwym kierunku i konieczne są dalsze inicjatywy. Tę światową akcję poparło do czerwca ponad 17 mln ludzi ze 160 krajów świata, podpisując Petycję Jubileusz 2000. Ich ilość - także w Polsce - stale rośnie. Ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju Kampanii ma poparcie, jakiego udzielił jej Papież Jan Paweł II, który na specjalnej audiencji 23.09 przyjął przedstawicieli światowej Koalicji. Wtedy do początku roku 2000 pozostało już tylko 100 dni. Wypełnia je coraz więcej ważnych dla tej sprawy wydarzeń.
Na początku października na dorocznym szczycie w Waszyngtonie, Bank Światowy wraz w Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW) zgodziły się na kompleksowy plan, który ma na celu stopniowe darowanie większej części ok. 27 mld dolarów, należnych im od państw najbiedniejszych.
Jest to paląca potrzeba. Np. Honduras wydaje rocznie ok. 35% budżetu na obsługę długu zagranicznego. Też wiele innych krajów wydaje więcej pieniędzy na spłacanie swych wierzycieli, niż na edukację i ochronę zdrowia. W r. 1996 MFW wprowadził program, który w zamian za skomplikowane i niezwykle trudne reformy ofiarowywał ograniczoną ulgę w zadłużeniu. "W niektórych wypadkach reformy wymagane przez MFW pogłębiły jeszcze bardziej ubóstwo" - mówi Lydia Williams, doradca polityczny Oxfam w Waszyngtonie. Działalność MFW wywołała protesty Kościoła i organizacji humanitarnych, a Kampania Jubileusz 2000 określiła postępowanie MFW jako niegodziwe.
Presja Kampanii skutkuje. M. Lockwood, dyrektor ds. polityki międzynarodowej Christian Aid, jednej z organizacji uczestniczących w Kampanii, stwierdził: "Sposób w jaki MFW i Bank Światowy rozmawiają obecnie, byłby nie do pomyślenia jeszcze trzy lata temu". Jest jeszcze dużo do zrobienia. Nawet po anulowaniu długu należnego MFW i Bankowi Światowemu, niektóre kraje, jak np. Mali w Afryce, wciąż będą obciążone dużą ilością niskooprocentowanych pożyczek udzielonych im przez takie kraje, jak Francja czy Japonia, jako pomoc zagraniczną. Na początku października prezydent Clinton ogłosił, że Stany Zjednoczone są gotowe umorzyć wszystkie pożyczki udzielone krajom ubogim w wysokości blisko miliarda dolarów. Jednocześnie wezwał inne kraje do podobnego posunięcia.
Na początku października prezydent Banku Światowego James Wolfenson nalegał na ministrów i prezesów banków narodowych, przekonując ich o konieczności wsparcia funduszu na rzecz oddłużenia. MFW i Bank Światowy chcą również przez odpowiednie operacje finansowe wygospodarować potrzebne pieniądze na darowanie długów. Początkowo MFW planował sprzedaż na wolnym rynku części ze swojej 3217-tonowej rezerwy złota, trzeciej pod względem wielkości na świecie. Jednak już sama perspektywa takiego kroku spowodowała spadek cen złota do poziomu najniższego od 20 lat. To jeszcze bardziej pogorszyło sytuację na i tak deficytowym rynku, szkodząc niektórym dopiero rozwijającym się krajom, jak RPA, która sama ma być objęta pomocą funduszu. Obecnie MFW chce sprzedać krajom członkowskim ok. 400 ton złota poza wolnym obiegiem, ale po cenach panujących na wolnym rynku. Następnie kraje te zwróciłyby niezwłocznie owo złoto MFW jako formę płatności za swoje bieżące zobowiązania. To prawdopodobnie zrewaloryzuje wartość złota w księgach MFW, a uzyskany w ten sposób zysk będzie przeznaczony na anulowanie długów. Dodatkową zaletą tej opcji będzie utrzymanie stabilności na rynkach złota. Z kolei dla utrzymania stabilności rynku złota Wim Duisenberg, prezydent Europejskiego Banku Centralnego, ogłosił na waszyngtońskim szczycie, że 15 krajów europejskich zgodziło się ograniczyć sprzedaż złota przez okres 5 lat. Upewniwszy się, że rynek nie zostanie zalany przez nadwyżki złota, handlarze złotem podnieśli cenę do ponad 320 dolarów za uncję - najwyższą od 2 lat.
Czy jednak kraje ubogie uciekną od biedy, kiedy rachunki bankowe zostaną zrównoważone, a długi zapomniane? "Każdy, kto myśli, że poprzez samo darowanie długów pozbędziemy się problemu ubóstwa, musi być głupcem - mówi Wolfenson. - Teraz jest to sprawa odpowiedniej polityki wewnętrznej tych krajów." Bank Światowy i MFW będą wymagać od krajów , które mają otrzymać pomoc, odpowiednich planów zagospodarowania pieniędzy. Mówi Clinton: "Upewnijcie się, że pieniądze są wydawane na właściwe cele - na edukację, na walkę z AIDS lub na inne szczególnie naglące potrzeby." W Ugandzie pieniądze zaoszczędzone dzięki umorzeniu długów mogłyby pokryć 50-procentowy wzrost wydatków na ochronę zdrowia i edukację w ciągu 4 lat, oraz podwojenie wydatków na rozwój regionów rolniczych.
Jeśli nawet darowanie długów nie jest żadnym panaceum, daje ono krajom ubogim czas i dodatkowe środki, aby zaczęły budować swoje systemy gospodarcze. Ale kraje ubogie, aby mogły się rozwijać, potrzebują także sprawiedliwego handlu. Działacze kampanii na rzecz darowania długów spotkali się więc w listopadzie w Seattle, aby wynegocjować spotkanie Światowej Organizacji Handlu w celu uzyskania koncesji dla krajów najuboższych.
Koalicja Jubileusz 2000 już teraz intensywnie przygotowuje się do kolejnego szczytu krajów G7, który odbędzie się w połowie roku 2000 w Japonii. Wciąż zbierane są podpisy pod Petycją Jubileusz 2000. Do rządów krajów G7, a zwłaszcza do Japonii, wysyłane są listy wzywające do redukcji długów krajom najbiedniejszym. Jest tu miejsce do działania dla każdego z nas.
Na podstawie artykułu Barry’ego Hillenbranda "I odpuśćcie nam nasze długi" (Time, 11.10.99 s. 44) w tłum. Marcina Banela
oraz materiałów Koalicji Jubileusz 2000
opracował Wojciech Zięba
|
