Z IMION RWANDYJSKICH O BOGU
Imię nadane człowiekowi odróżnia go od jemu podobnych. W odniesieniu do osoby ludzkiej spełnia ono nie tylko funkcję odróżniającą, ale także ma specjalne znaczenie. Może np. określać szczególne okoliczności towarzyszące narodzeniu dziecka, wierzenia czy życzenia rodziców.
Z tego zespołu znaczeń imion rwandyjskich nadawanym ludziom, chcemy wydobyć te, które dostarczają informacji Imanie i jego przymiotach. Ze szczególnym zainteresowaniem chcemy przeanalizować imiona, w których występuje wyraz Imana oraz jego formy zastępcze.
Imiona chrześcijańskie
Dawny zwyczaj nadawania dzieciom imion z wkomponowanym w nie słowem Imana jest nadal bardzo żywy. Nie można pominąć milczeniem, że został on poszerzony o imiona odnoszące się do Boga, ale o wyraźnie chrześcijańskim brzmieniu.
Dobitnie widać to na przykładzie dość częstego imienia Hitayezu, co znaczy: "Oto Jezus, który nadaje imię". Jest rzeczą oczywistą, że imię Jezusa nie było znane w czasach przedchrześcijańskich.
W ten sposób imię Hitayezu wyparło i zastąpiło tradycyjne Hitimana - "Oto Imana, który nadaje imię".
Dziewczynce urodzonej w okresie Wielkanocy czy Bożego Narodzenia rodzice lubią nadawać imiona: Mukapasika - oblubienica Paschy (Wielkanocy), czy Mukanoheli - oblubienica Bożego Narodzenia.
Imiona te wyrażają nie tylko czas urodzenia dziecka, ale przede wszystkim pragnienie rodziców, aby tajemnica Zmartwychwstania czy Bożego Narodzenia ogarnęła, wzięła niejako w posiadanie ich dziecko.
Nie wszystkie imiona pozwalają na tak jednoznaczną interpretację. Jeśli ojciec nazywa swego syna Bucyensenge, co znaczy "oczekuję poranka, aby odmówić swoją modlitwę", to możemy się domyślać, że prawdopodobnie chodzi o poranną modlitwę chrześcijanina. Taką interpretację sugeruje fakt, że zwyczaj modlitwy porannej nie był znany w epoce przedchrześcijańskiej.
Imiona przedchrześcijańskie
Ważną wskazówką w rozumieniu imion jest historia. Pierwszy kontakt Rwandyjczyków z chrześcijaństwem miał miejsce w roku 1900. Imiona nadawane przed tą datą wolne są od wpływów chrześcijańskich. Ich analiza odkrywa zatem pojęcia Rwandyjczyków o Imanie. Imiona te możemy odnaleźć przede wszystkim w spisach cywilnych, a także w pamięci ludzi, która sięga daleko wstecz. Uwzględniając te dwa źródła możemy sporządzić dość długą listę imion zawierających słowo Imana.
Analiza imion musi objąć przynajmniej trzy aspekty. Zobaczymy to na przykładzie imienia Habyarimana (jako ciekawostkę podam, ze imię to nosił poprzedni prezydent Rwandy, zabity w kwietniu 1994 r.).
Analizując to imię i szukając znaczenia jego poszczególnych członów stwierdzamy, że Habyarimana znaczy: "to Bóg rodzi, a nie człowiek".
W drugim aspekcie analizy odkrywamy, że ojciec nadając takie imię swemu synowi chciał wyrazić myśl, że Imana jest dawcą życia. Tym samym chciał wyrazić wdzięczność za otrzymane dziecko.
W trzecim aspekcie analizy dostrzegamy, że to imię jest odbiciem wierzeń rodziców dziecka. Mówi nam o przymiocie Imany, którym w tym konkretnym przypadku jest dawanie życia.
Długa jest lista imion, których rdzeń stanowi imię Boga. Poniżej zamieszczone są te, które mówią nam o jego przymiotach. Są to imiona używane przez Rwandyjczyków przed rokiem 1900.
Opatrzność Boża
Ahishashe - tam, gdzie Bóg przygotowuje łóżko, spoczniesz;
Bigirimana - Imana utrzymuje wszystko w istnieniu.
Bóg dawcą bogactwa
Ntezimana - oczekuję tego, co da mi Imana,
Hatungimana - Bóg jest bogaty.
Bóg dawcą życia
Kamana - dziecko Imany,
Kayibanda - dziecko, które stale prosi Imanę.
Imana najwyższym istnieniem
Ntakirutimana - nic nie jest większe od Imany,
Ntihinyurwa - Imana nie traci na swojej wartości.
Imana wszechmocny
Ntawuyangira - nikt nie oprze się Imanie,
Ntivunwa - Imana nie potrzebuje pomocy od nikogo.
Imana pierwszą przyczyną
Hakizimana - Imana wzbogaca,
Hagenimana - Imana określa los każdego.
Imana Sędzią
Ihorihoze - Imana mści się milcząc,
Shyirahayo - Imana sędzią ludzi.
Imana Stwórcą
Bihemwanimana - wszystko stworzone jest przez Imanę,
Iyamuremye - Imana, który stwarza.
Imana jest dobry
Ntirababarira - czekam na przebaczenie Imany,
Ntiyankira - Imana nie odmawia naszym prośbom.
Imana jest nieśmiertelny
Niyondagara - Imana jest tym, który żyje,
Niyonzima - Imana jest życiem.
Imana jest wieczny
Habiyakare - ten, który istnieje od początku,
Ndikuyabanje - jestem przy tym, który jest odwieczny.
Imana wszystkowiedzący
Bizimana - Imana, który wie.
Imana niewidzialny
Ntiyamira - Imana nie czyni hałasu.
s. Rafała Raś
|
