Taniec, układ ruchów i gestów człowieka, uporządkowanych w czasie i przestrzeni, wykonywanych zwykle przy akompaniamencie muzyki, towarzyszy człowiekowi od dawna. Nie pomylę się chyba twierdząc, że człowiek zaczął tańczyć od początków swego istnienia. Przez wieki taniec rozwijał się, by przyjąć wymowę rytualną, magiczną czy religijną. Figury tańca interesowały artystów we wszystkich epokach i kulturach, charakteryzując się stałym odkrywaniem nowego rytmu i kompozycji. W krótkim opisie tańców mego kraju nie zamierzam wyczerpać tematu. Chcę tylko rzucić nieco światła na przeszłość i teraźniejszość.

W Rwandzie - jak chyba we wszystkich krajach - taniec był wyrazem szacunku i radości. Najczęściej łączono go ze śpiewem, klaskaniem i muzyką. Tańczyli wszyscy: kobiety, mężczyźni i dzieci, choć niektóre tańce zarezerwowane były tylko dla jednej z tych grup. Jest wiele rodzajów tańca. Ich nazwa zależy od okoliczności, w jakich są wykonywane, lub instrumentu towarzyszącego. W niektórych tańcach występują ruchy i wibracje ciała, które spontanicznie wyzwalają siły życiowe, przy udziale nóg, rąk, tułowia, głowy - całego ciała.

W Rwandzie do tańców tradycyjnych należy INTORE, taniec elitarny, wykonywany na dworze królewskim przez wybranych wojowników, najczęściej ze znamienitych rodów. Było to piękne widowisko, ukazujące sprawność i tężyznę fizyczną. Dzwoneczki przywiązane do kostek stóp przy każdym przytupie potęgowały rytmicznym dźwiękiem wrażenie harmonii i wdzięku. Widok wprawiał oglądających w zachwyt. Nie trzeba dodawać, że taniec INTORE mogli wykonywać tylko sami mężczyźni. Kobiety mogły tylko wydawać okrzyki podziwu dla tańczących.

IMBYINO to tańce popularne. Tańczącym towarzyszyły śpiewy wspomagane rytmicznym klaskaniem w dłonie. W tej grupie mieszczą się tańce regionalne, zwłaszcza Pigmejów Twa, oraz elegancki taniec kobiet i młodych dziewcząt. Zawsze istniał i do naszych czasów przetrwał taniec regionalny, charakterystyczny dla różnych części kraju.

Wśród wielu rodzajów tańca jest też IKININBA praktykowany przez górali zamieszkujących region u podnóży wulkanów na północy kraju. Tam też znany jest RUTIBATINYA, taniec mężczyzn bez żadnych słów czy akompaniamentu muzycznego.

Często używa się różnych instrumentów muzycznych lub śpiewów, by towarzyszyć tańczącym. Należy tu wymienić flet gliniany, flet z kory drzewnej i trąbkę. Nie zapominam też o bębnach i bębenkach, które prawie zawsze towarzyszą tańcom. Używane są też instrumenty strunowe, jak jednostrunowe „skrzypce” czy łuk muzyczny oraz różnorodne grzechotki podtrzymujące rytm.

Mówiąc „taniec tradycyjny” nie chcę powiedzieć „taniec zapomniany”. Żyje on w wielu z nas. Przypomina nam spuściznę przodków i nie należy go eliminować. Poprzez ten taniec i muzykę wyrażają się dziś wartości moralne, społeczne i kulturalne jako nasze dziedzictwo.

Obok tańców tradycyjnych rozwijają się nowe, współczesne formy tańca. Znajdują wielu zwolenników, zwłaszcza wśród młodzieży, która nie przywiązuje wielkiej wagi do tradycji. Taniec ten bardzo się różni od tradycyjnego. Brak w nim elegancji i gracji, nie ma też dawnych instrumentów. Wszystko jest inne. Każdy tańczy według własnego rytmu, nie zważając na całość.

Serce ludzkie wypełnione jest uczuciami, które chce wyrazić poprzez różne formy komunikacji. Jedną z nich jest taniec. Przez najprostszy uśmiech, aż do ruchu całego ciała, przebiega szeroka skala uczuć. W tańcu wyrażamy radość i zapraszamy innych, by ją z nami dzielili. Jest to bardzo wyraźne podczas świąt wspólnotowych, jak np. zaślubiny. Okoliczności życia, narodziny, zaślubiny i inne święta określają charakter tańca - inny podczas uroczystości religijnych, inny przy obchodach świąt narodowych, gdzie często przybiera koloryt polityczny, zwłaszcza gdy obecny jest prezydent.

Taniec ma także znaczenie psychologiczne i odprężające. Wprowadza równowagę psychiczną i moralną.

Tych kilka linijek nie wyczerpuje tematu, ale może rzuci nieco światła na to, jak my, Rwandyjczycy, przeżywamy taniec.